Chùa Cổ Lâm Hội Tôn, tọa lạc tại lưng chừng núi Sơn Chà, xã Tuy An Đông, tỉnh Đắk Lắk (trước kia thuộc xã An Ninh Tây, huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên), là một trong những ngôi chùa mang đậm dấu ấn lịch sử và văn hóa Phật giáo trên dải đất miền Trung Việt Nam. Ngôi chùa gắn liền với tên tuổi Tổ sư Liễu Quán – vị thiền sư nổi tiếng có công lớn trong việc Việt hóa Phật giáo Bắc tông Lâm Tế và phát huy Phật giáo Đàng Trong ở thế kỷ XVII – XVIII.

Chùa Cổ Lâm Hội Tôn trước kia gồm 2 chùa là chùa Cổ Lâm và chùa Hội Tôn, nằm cách nhau chỉ tầm 700m. Trong đó, chùa Hội Tôn là nơi Tổ sư Liễu Quán xuất gia tu học, trước khi ngài trở thành bậc cao tăng được tôn kính trong Phật giáo Việt Nam. Qua thời kỳ chiến tranh loạn lạc, chùa Hội Tôn bị tàn phá nặng nề. Sau đó, các pháp khí và một số bảo tháp được nhập chung với chùa Cổ Lâm. Từ đấy ngôi chùa mới chính thức mang tên Chùa Cổ Lâm Hội Tôn như ngày nay.

Về tổng thể, chùa gồm 5 khu: Chánh Điện, tượng quan âm, tổ đình Liễu Quán, bên phải chánh điện, tổ đình chùa bên trái chánh điện và khu mộ tháp. Kiến trúc chùa mang phong cách cổ kính, giản dị, đậm chất thiền, kết hợp hài hòa giữa truyền thống Phật giáo Bắc tông và nét văn hóa bản địa. Ngày huý kỵ của chùa là 21 tháng 11 âm lịch.

Có thể nói, Chùa Cổ Lâm Hội Tôn là cái nôi Phật giáo Đàng Trong- miền Trung, gắn với sự lan tỏa của thiền phái Lâm Tế Việt hóa. Hòa thượng trụ trì Liễu Quán là hòa thượng đầu tiên đắc đạo tại tỉnh Phú Yên, khai sáng dòng thiền Lâm Tế Liễu Quán cho dải đất miền Trung. Hiện nay, đây là dòng thiền phát triển mạnh mẽ nhất khu vực miền Trung Việt Nam. Năm 2014, chùa được uỷ ban nhân dân tỉnh Phú Yên công nhận là di tích lịch sử văn hoá cấp tỉnh.

Khi đến thăm Chùa Cổ Lâm Hội Tôn, du khách có thể: Tìm hiểu lịch sử về Tổ sư Liễu Quán và quá trình Việt hóa Phật giáo Lâm Tế. Chiêm bái và hành hương, cầu bình an và hạnh phúc. Cảm nhận không gian tĩnh lặng, hòa mình vào chốn thiền môn cổ kính. Đặc biệt với vị trí đắc địa, ngay đường xuống Gành Đá Dĩa, gần nhà thờ Mằng Lăng, cầu gỗ Ông Cọp,… du khách có thể kết hợp thành tour du lịch tâm linh và nghỉ dưỡng checkin.

Chùa Cổ Lâm Hội Tôn không chỉ là một di tích tôn giáo – tâm linh mà còn là biểu tượng cho sự phát triển và thích nghi của Phật giáo Việt Nam. Từ nơi đây, tư tưởng Phật giáo Lâm Tế Việt hóa đã được truyền bá rộng khắp, góp phần hình thành một bản sắc Phật giáo thuần Việt tồn tại đến ngày nay. Nếu có dịp đến với vùng đất Tuy An, Phú Yên, hãy ghé thăm chùa Cổ Lâm Hội Tôn để tìm hiểu rõ hơn về giá trị văn hoá lịch sử của ngôi chùa này các bạn nhé.