Di tích lịch sử cấp quốc gia Mộ và đền thờ Lê Thành Phương tọa lạc tại xã An Hiệp, huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên là nơi thờ phụng và tưởng niệm chí sĩ Lê Thành Phương – một vị tướng tài ba, có công lao lớn trong phong trào Cần Vương chống thực dân Pháp. Đây cũng là nơi diễn ra Lễ hội đền thờ Lê Thành Phương thu hút hàng nghìn người dân đến tham gia.

Chí sĩ Lê Thành Phương sinh năm 1825 tại làng Mỹ Phú, tổng Xuân Vinh (nay là thôn Mỹ Phú, xã An Hiệp, huyện Tuy An). Năm 1885, hưởng ứng Chiếu Cần Vương của vua Hàm Nghi, ông cùng một số sĩ phu yêu nước ở Phú Yên tập hợp nghĩa quân, dựng cờ khởi nghĩa chống thực dân Pháp. Ông được vua Hàm Nghi phong làm "Thống soái Quân vụ Đại thần".

Trong 2 năm 1885 -1886, nghĩa quân của Lê Thành Phương đã đánh nhiều trận và làm chủ một vùng rộng lớn từ Phú Yên đến Bình Thuận. Hoảng sợ trước sự lớn mạnh của nghĩa quân Cần Vương Phú Yên, tháng 2/1887, thực dân Pháp dồn lực lượng ra đàn áp cuộc khởi nghĩa. Ngày 14/2/1887, Lê Thành Phương bị địch bắt và giam tại nhà lao An Thổ. Chúng dùng mọi thủ đoạn dụ dỗ, mua chuộc nhưng ông khảng khái trả lời với câu nói bất hủ: “Ninh thọ tử, bất ninh thọ nhục“ (nghĩa là : Thà chết chứ không chịu sống nhục).

Ngày 20/02/1887 (tức 28 tháng Giêng, năm Đinh Hợi -1887) Lê Thành Phương bị địch xử tử tại bến đò Cây Dừa (nay thuộc xã An Dân- H. Tuy An). Mộ Lê Thành Phương đặt trên núi Đá Trắng, gần đèo Quán Cau, đã được trùng tu khá khang trang. Đền thờ Lê Thành Phương được xây dựng dưới chân núi Đá Chồng, cách khu mộ tầm 1km. Ngày 27/9/1996, Bộ Văn hoá Thông tin quyết định công nhận di tích Mộ và Đền thờ Lê Thành Phương là Di tích lịch sử cấp Quốc gia.

Hằng năm, vào ngày giỗ của ông (28 tháng Giêng âm lịch), nhân dân địa phương tổ chức Lễ hội Đền Lê Thành Phương thu hút hàng ngàn khách phương xa đến tham quan, tìm hiểu. Các nghi lễ thờ cúng được thực hiện trang nghiêm, với sự tham gia của đông đảo người dân và du khách. Sau phần lễ là phần hội với nhiều trò chơi dân gian như cờ người, kéo co, nhảy thụng,…

Đền thờ Lê Thành Phương, là một điểm đến lý tưởng cho những ai muốn tìm hiểu về lịch sử, văn hóa và con người Phú Yên, một địa điểm tuyệt vời để tổ chức các hoạt động giáo dục truyền thống, giúp thế hệ trẻ hiểu rõ hơn về lịch sử, cũng như về những con người đã góp phần làm nên trang sử vàng của dân tộc. Nếu có dịp về với Phú Yên hay đi ngang qua quốc lộ 1A đoạn qua đèo Quán Cau, hãy dành ít thời gian để ghé thăm nơi này các bạn nhé.