Với lịch sử hơn 220 năm hình thành và phát triển, Tổ đình sắc tứ Phước Sơn là một trong những ngôi tự viện sản sinh nhiều vị cao tăng đức độ, cho mảnh đất Phú Yên và các tỉnh Đàng Trong. Đặc biệt, các triều đại nhà Nguyễn đã 6 lần ban thưởng cho các sư và phong sắc tứ cho chùa, cho thấy tầm ảnh hưởng to lớn của ngôi tổ đường Phước Sơn thời bấy giờ.

Tổ Đình Sắc Tứ Phước Sơn toạ lạc tại thôn Tân Phước, xã Đồng Xuân, tỉnh Đắk Lắk, trước kia là xã Xuân Sơn Bắc, huyện Đồng Xuân, tỉnh Phú Yên. Chùa do Ngài Tổ Liễu Năng, hiệu Đức Chất sáng lập vào năm Gia Long nguyên niên, 1802 Dương lịch. Phước Sơn Tự được xây dựng trên lưng chừng núi Phú Mỹ, mặt hướng về Sông Cái, cảnh quan sơn thuỷ hữu tình. Trước mặt là cánh đồng lúa có tên là Đồng Tròn, nên chùa còn có tên gọi khác là chùa Phước Sơn- Đồng Tròn.

Ngôi tự viện nằm lưng chừng núi, cách mặt đường tầm 15m, tạo không gian thoáng đãng và thanh tịnh. Kiến trúc gồm sân, chánh điện, tổ đường và khu mộ tháp bên hông. Chánh điện thờ Ta Bà Tam Thánh: Phật Thích Ca Mâu Ni, Địa Tạng Vương Bồ Tát và Quán Thế Âm Bồ Tát, tượng trưng cho sự tu tập, cứu độ và giải thoát. Phía trước là hàng tượng Tây Phương Tam Thánh gồm Phật A Di Đà, Quán Thế Âm Bồ Tát và Đại Thế Chí Bồ Tát tượng trưng cho trí tuệ, từ bi và cứu độ chúng sinh về cõi Tây Phương.

Tổ đình Phước Sơn là nơi có những bảo vật quí giá của Triều đình Nhà Nguyễn đã 6 lần ban tặng cho chùa bởi cảm phục đức độ các bậc danh Tăng.

- Lần thứ nhất vào niên hiệu Tự Đức thứ 34, năm 1881, Bà Bác Huệ Thái Hoàng Thái Hậu ban cho 2 cây gấm tên là "Vạn Thọ Như Ý", do Nhà Thanh Trung Hoa tặng cho Nhà Nguyễn và Triều đình cúng lại cho chùa.

– Lần thứ hai, niên hiệu Thành Thái thứ 8 (1896), Bà Từ Nghi Hoàng Thái Hậu ban cho một bộ y ca sa màu đỏ, một mão Quan Âm và một đồng kim tiền.

– Lần thứ ba, niên hiệu Thành Thái thứ 9 (1897), chính vua Thành Thái ban tặng một Đại Hồng Chung, một cặp Bảo cái, một y cà sa và một mão Quan Âm.

– Lần thứ tư, niên hiệu Thành Thái thứ 10 (1898), cũng vua Thành Thái ban cho một chiếc kim khánh có khắc 2 chữ "Khâm Tai", một kim tiền có khắc 4 chữ "Triệu Dân Lại Chi".

– Lần thứ năm, niên hiệu Thành Thái thứ 13 (1901), Bà Bác Huệ Thái Hoàng Thái Hậu ban cho một đồng ngân tiền.

– Lần thứ sáu, niên hiệu Bảo Đại thứ 14 (1939), Triều đình ban cho Tổ Đình Phước Sơn "Biểu Ngạch Sắc Tứ".

Từ đó, chùa Phước Sơn được gọi là "Chùa Sắc Tứ Phước Sơn", Tổ đình của một chi phái Chúc Thánh dòng Lâm Tế Chánh Tông tại tỉnh Phú Yên. Đặc biệt, Sắc Tứ Phước Sơn Tự đã sản sinh ra nhiều vị cao tăng có đóng góp rất lớn cho nền Phật học trong và ngoài tỉnh.

- Đầu tiên, phải kể đến Tổ khai sơn Liễu Năng, ngài có 2 vị sư đệ là Tổ Liễu Diệu khai sơn Tổ đình Triều Tôn và Tổ Liễu Căn khai sơn Tổ đình Bảo Sơn, cả 3 đều là những ngôi Tam Bảo danh tiếng ở Phú Yên.

- Đến đời Tổ thứ 2 là Quảng Thiện, sau khi thừa kế Tổ Đình Phước Sơn, đã khuyến giáo cha mẹ đem cả sản nghiệp cúng vào chùa để xây dựng thành ngôi Tam Bảo khang trang.

- Đời thứ ba kế tục ngôi Tổ Đình Phước Sơn là Tổ Huệ Nhãn. Ngài là 1 vị danh Tăng thời bấy giờ, được xem là bậc Long Tượng trong Phật Pháp với đức hạnh thanh cao, nên Ngài được cung thỉnh làm Giáo thọ các Đại giới Đàn chùa Hội Sơn (năm 1878), Đại giới đàn chùa Bảo Sơn (năm 1882), và kiêm nhiệm trụ trì chùa Từ Quang (Đá Trắng) sau ngày Tổ Quảng Giác viên tịch.

- Đời tổ thứ 4 là Ngài Pháp Tạng, Trưởng Đệ Tử của tổ Huệ Nhãn. Trong năm Thành Thái thứ 5, 1893, Tổ Pháp Tạng được cung thỉnh làm Yết Ma Hoà Thượng tại Đại giới đàn chùa Chúc Thánh, tỉnh Quảng Nam. và trong 2 năm Thành Thái thứ 11 và 12 (1899 – 1900), Ngài thường ra hai Tự viện Kim Quang và Viên Thông, cố đô Huế, gia trì thuyết pháp, được vua Thành Thái ban cho đồng kim tiên, một chiếc cà sa và một chiếc mão Quan Âm.

Sắc tứ Phước Sơn Tự là nơi vượng khí ung đúc những danh Tăng lỗi lạc cho cả Phật giáo nước nhà, góp phần xây dựng hình ảnh vùng đất Phú Yên như miền đất Phật học vang danh cả nước. Nếu có dịp về miền đất Đồng Xuân, hãy dành chút thời gian ghé chùa để cảm nhận được nét thanh tịnh, tìm hiểu về Phật pháp và lịch sử phát triển của đạo Phật tại dải đất miền Trung các bạn nhé.