Từ lâu, hình ảnh một ngôi chùa lưng tựa núi, ngay bờ sông lãng mạn như tấm ảnh đại diện chào đón du khách đến với Tuy Hoà, đặc biệt là bằng đường sắt và đường bộ qua cầu Đà Rằng. Đó là Chùa Sắc Tứ Kim Cang, với tuổi đời gần 300 năm, và là một trong những ngôi chùa có lịch sử lâu đời nhất vùng đất Phú Yên.

Chùa Sắc Tứ Kim Cang, thường gọi là Chùa Kim Cang, tọa lạc tại chân phía Nam núi Nhạn, đầu đường Bạch Đằng, phường Tuy Hoà, tỉnh Đắk Lắk (trước kia là thành phố Tuy Hòa, tỉnh Phú Yên). Chùa thuộc hệ phái Bắc Tông, có gày húy kỵ là mùng 3 tháng 9 âm lịch hằng năm.

Chùa được thiền sư Tế Duyên (hiệu Quảng Giác), đệ tử Tổ Liễu Quán, thuộc dòng Lâm Tế đời thứ 36, khai sơn vào năm 1739. Ngôi chùa ban đầu xây dựng bằng lá, nằm ở chân núi Nhạn, về hướng tây. Khi người Pháp xây dựng tuyến đường xe lửa xuyên Việt, chùa được di dời về phía nam chân núi, ngay bờ sông Đà Rằng, tạo nên một khung cảnh hữu tình nhưng cũng không kém phần trang nghiêm.

Năm 1830, vua Minh Mạng ban cấp các bảo vật giá trị như biển “Sắc Tứ Kim Cang Quan Tự”, giới đao và độ điệp dành cho ngài Đạo Viên (trụ trì đời thứ ba, phái Lâm Tế đời thứ 38). Từ năm 1963 và 2000 chùa đã được trùng tu để gìn giữ kiến trúc và bảo vật quý.

Về kiến trúc, chùa hiện nay có quy mô hai tầng. Tầng 1 nơi sinh hoạt, thờ Phật Di Lặc, tầng 2 là Chánh điện và phòng thờ Tổ. Khuôn viên là khu tháp mộ, bên hông chùa là khu vực công viên và chổ đỗ xe rộng rãi. Điện Phật được bố trí tôn nghiêm, trang nhã. Chánh điện tôn trí pho tượng Phật ngồi bằng đồng cao khoảng 1 m, cùng hai tượng Hộ Pháp bằng đồng.

Chùa Sắc Tứ Kim Cang là điểm nhấn văn hóa – tôn giáo được yêu mến tại Tuy Hòa. Vào các dịp đặc biệt như lễ Vu Lan, Giao Thừa, Phật tử và người dân thường đến chùa dâng hương và thả hoa đăng cầu nguyện trên sông chùa, mong một năm mới bình an, hạnh phúc.

Chùa Sắc Tứ Kim Cang không chỉ là ngôi chùa cổ, linh thiêng với lịch sử gần 300 năm, mà còn là biểu tượng văn hóa đẹp của thành phố Tuy Hòa. Với kiến trúc hài hòa, vị trí tựa núi bên sông và nhiều bảo vật quý giá, chùa hứa hẹn mang đến cảm giác bình yên và tôn kính đối với người đến viếng.