Bất cứ vùng đất nào đều có 1 vị Thành Hoàng, người có công mở đất, khai hoang, lập dân, xây dựng xóm làng trù phú. Vị thành hoàng của vùng đất Phú Yên này chính là danh nhân Lương Văn Chánh, trấn biên quan của Đại Việt thời nhà Lê. Hằng năm vào ngày Mùng 6 tháng 2 âm lịch, người dân Phú Hoà, Phú Yên lại tổ chức lễ hội Đền thờ Lương Văn Chánh để tưởng nhớ công ơn của vị thành hoàng này.

Danh nhân Lương Văn Chánh là người Bắc Hà, dưới triều vua Lê Thế Tông được phong chức Thiên Vũ vệ Đô chỉ huy sứ. Năm Mậu Dần – 1578, Lương Văn Chánh được chúa Nguyễn Hoàng cử vào ổn định vùng đất từ đèo Cù Mông đến đèo Cả. Ông đem kinh nghiệm khẩn hoang vào áp dụng ở Phú Yên, cùng với người dân làm cho vùng đất này trở nên trù phú, làng xóm dần được hình thành. Đây là cơ sở để chúa Nguyễn lập ra phủ Phú Yên vào năm 1611.

Lễ hội Đền thờ Lương Văn Chánh được tổ chức vào ngày Mùng 6 tháng Hai âm lịch hằng năm, ngày ông Lương Văn Chánh nhận sắc phong vào phía Nam khai khẩn vùng đất Phú Yên của chúa Nguyễn Hoàng. Địa điểm chính diễn ra lễ hội là tại Di tích lịch sử quốc gia Đền thờ Lương Văn Chánh, thôn Long Phụng, xã Hoà Trị, huyện Phú Hoà, tỉnh Phú Yên.

Điểm nhấn chính của lễ hội là Lễ dâng lễ vật và dâng hương vào sáng ngày Mùng 6 tháng Hai âm lịch. Buổi lễ diễn ra trong không khí trang trọng với các tiết mục văn nghệ truyền thống, múa rồng, múa lân. Sau khi ôn lại lịch sử và công trạng của ông Lương Văn Chánh, người đứng đầu dòng tộc xổ 1 hồi chiêng và 1 hồi trống, chính thức bắt đầu nghi thức dâng Lễ vật và dâng hương. Hằng năm, các lãnh đạo cao nhất của tỉnh Phú Yên, và các huyện thị đều góp mặt trong lễ dâng hương này.

Trước đó vào sáng ngày Mùng 5 là lễ rước kiệu từ Đền đến mộ và từ mộ về lại đền với sự tham gia của đông đảo người họ tộc trong trang phục truyền thống. Phần mộ cách đền tầm 500m, đi qua các con đường quê tạo nên một không khí lễ hội trang trọng và đặc sắc. Sau phần lễ dâng lễ vật và dâng hương là phần hội với các trò chơi dân gian như kéo co, bịt mắt bắt dê, bắt heo, bắt cá trầu, nấu cơm hành quân,… trong không khí vui tươi và mang lại tiếng cười đùa sảng khoái cho những người tham gia.

Trước đó 2 ngày, phần hội đã khởi động với nhiều hoạt động văn hóa, thể thao như Hội trại, thi đánh cờ tướng toàn tỉnh, hô bài chòi,… Ban đêm là thời điểm thu hút nhiều người dân địa phương với các gian hàng ăn vặt, các trò chơi dân gian, văn nghệ,…

Lễ hội đền thờ Lương Văn Chánh tại Phú Hòa, Phú Yên là một sự kiện văn hóa quan trọng, nhằm tôn vinh vị Thành Hoàng có công xây dựng vùng đất Phú Yên và mở màng bờ cõi của đất nước Việt Nam nói chung. Đây cũng là dịp để người dân Phú Yên ôn lại những giá trị truyền thống, đồng thời tạo điều kiện để du khách tìm hiểu về mảnh đất giàu bản sắc văn hóa này.